Fumigasyon
Fumigasyon Nedir
Fumigasyon sözcüğünün dilimizdeki karşılığı dumanlamadır. Genel olarak kullanılan sözcük ise gazlamadır. Ancak bu metinde teknik ve yerleşik bir terim olması nedeniyle fumigasyon sözcüğü kullanılacaktır.
Fumigasyon tarımsal ürünlerde zararlı olan organizmaların zehirli gaz kullanılması yoluyla öldürülmesidir.
Fumigasyon özellikleri ambar zararlıları ile mücadele konusunda tüm dünyada diğer mücadele yöntemlerine oranla daha yaygın olarak kullanılan bir yöntemdir. Yaygın olma nedenleri şöyle açıklanabilir.
* Bulaşık ürüne doğrudan uygulanabilir.
* Uygun fumigant seçilmiş ve uygun teknik kullanılmışsa üründe koku ve kalıntı bırakmaz.
* Ürünün her yerinde ve zararlıların tüm yaşam devrelerine etkilidir.
* Kısa sürede kesin sonuç verir.
* Kısa sürede geniş çaplı uygulamalara olanak verir.
* Diğer mücadele yöntemlerine göre daha az girdi ve işgücü gerektirir.
Fumigasyon için zehirli gaz sağlanan kimyasal maddelere fumigant adı verilir. Çok sayıda fumigant bulunmakla beraber yurdumuzda daha çok Methyl bromide ve Ali-minium phospide etkili maddeli fumigantlar kullanılmaktadır. Ayrıca yarı fumigant etkili Dichlorvos etkili maddeli preparatlann bu özelliklerinden bazı koşullarda ambar zararlılarına karşı mücadele konusunda yararlanılmaktadır.
Methyl bromide (CH3 Br) cam tüp, teneke kutu gibi ambalajlar içinde yüksek basınç altında sıvı halde bulunan bir fumiganttir. Bu sıvı basınç baskısından kurtulup serbest hava içine geçince renksiz ve kokusuz bir gaz halinde bulunduğu ortama yayılır.
Methyl bromide’in fumigant olarak önemli özelliklen, alev alıcı olmaması, çok düşük sıcaklıklarda gaz haline geçebilmesi, hızlı biçimde yayılabilmesi ve emilme yoluyla hızla materyale nüfus edebilmesi olarak belirtilebilir. Renksiz ve kokusuz olma özelliğinden dolayı Methyl bromide preparat halinde % 2 oranında Chloropicrin içerir. Chloropicrin gözlerde yanma ve yaşartma özelliği nedeni ile fumigasyon uygulamalarında uyarıcı gaz olarak görev yapar.
Aliminium phospide etkili maddeli fumigantlar ticari olarak katı formda tablet, Pellet yada torbacıklar biçiminde ambalajlanmıştır. Bu fumigantlara kimyasal bileşiminden dolayı Alüminyum fosfit veya magnezyum fosfit etkili maddeli fumigantlar da denilmektedir. Fumigant havanın nemi ile temas ettikten yaklaşık bir saat sonra bulunduğu ortama yayılan Hidrojen fosfür (PH3 ) gazı çıkarır. Bu gaz karpit veya sarımsak kokusunda ve genizi yakan yanıcı bir gazdır. Ancak fumigantın bulunduğu ortama amonyak (NH3) ve karbondioksit (CO2 ) gibi söndürücü gaz verilmesi, hidrojen fosfürün yanıcı özelliğini kontrol altına alınmasını sağlar.
Dichlorvos etkili maddeli preparatlar ise emülsiyon formlu ilaçlardır. Dichlorvos özellikle sıcak ortamlarda buharlaşarak bulunduğu ortama yayılır ve zararlıları kontak etkisinin yanı sıra solunum yoluylada etkiler. Ancak Dichlorvos’un materyal içine nüfuz etme ve yumurta dönemine etkisi yoktur. Bu nedenle klasik fumigantlardan ayrılır. Sadece materyal dışındaki boşluklarda bulunan zararlılara etkisi söz konusudur.
Fümigasyon Yöntemleri
1. Vakumlu fumigasyon
Fumigasyon uygulanacak ortamın havasının önce boşaltılıp, sonra bu ortama hava gaz karışımının verilmesi yoluyla yapılan fumigasyona denilir. Kısa sürede sonuç alınan ve gazlanan materyalin her yerine hızlı bir nüfuz sağlanan bir yöntemdir. Özellikle paketlenmiş gıda maddeleri, pamuk ve tütün balyalan gibi sıkıştırılmış materyallerin fumigasyonunda kullanılan bir yöntemdir. Ancak vakumlu fumigayon özel düzen, araç ve gereç gerektirmesi nedeniyle pahalı bir yöntem olarak göze çarpar. Buna karşın vakumlu fumigasyondan, hızlı sonuç beklenen dış satıma dönük malların fumigasyonu için yararlanılmakta ve bu amaçla dışsatım merkezlerinde bulunan sabit veya seyyar vakumlu fumigasyon düzenleri bulunmaktadır.
2. Atmosferik fumigasyon
Normal hava basıncı altında yapılan fumigasyon uygulamasına denilir. Basit ucuz, fazla işgücü gerektirmeyen, değişik koşullar ve değişik ortamlarda uygulanabilen bir yöntem olması nedeniyle yaygın bir kullanılma alanına sahiptir. Burada yukarıda sözü edilen fumigantlarla ülkemizde ambarlanmış ürünlerdeki zararlılara karşı uygulanan atmosferik fumigasyon yönteminin uygulama biçimlerine değinilecektir. Sözü edilen uygulamalar hububat ve mamulleri, kuru tütün, kuru meyve, kuru sebze(baklagiller) vb. ambarlanmış ürünlerdeki zararlılara karşı yapılmaktadır.